این موتور با بهرهگیری از امواج انفجاری مایل (Oblique Detonation Waves) امکان دستیابی بهسرعتهای بسیار بالا (تا ۱۶ماخ یعنی ۱۶برابر سرعت صوت)رافراهم میکندومیتواندکاربردهای گستردهای در سفرهای فضایی، هواپیماهای هایپرسونیک و سیستمهای دفاعی داشته باشد.
اصول عملکرد موتور انفجار مایل
موتور ODE نوعی موتور هواتنفسی است که از انفجارهای کنترلشده برای تولید رانش استفاده میکند، برخلاف موتورهای سنتی که بر احتراق آرام تکیه دارد. در ODE، امواج شوک مایل با ترکیب سوخت و هوا در یک فرآیند انفجاری سریع، انرژی لازم برای رانش را آزاد میکند. این فرآیند در مقایسه با احتراق سنتی (مانند آنچه در موتورهای توربوجت دیده میشود) کارایی بالاتری دارد. انفجار مایل در مقیاس میکروثانیه رخ میدهد که امکان استفاده از جریانهای هوای با سرعت بالا را فراهم میکند. از سوی دیگر انفجار مایل انرژی را به صورت فشردهتری آزاد میکند که باعث افزایش راندمان ترمودینامیکی میشود.
انفجار مایل از کجا آمد؟
ایده ODE اولین بار در سال ۱۹۵۸ توسط محققان دانشگاه میشیگان تحت قرارداد نیروی هوایی آمریکا مطرح شد. در آن زمان، این مفهوم به دلیل چالشهای فناوری مانند تثبیت امواج انفجاری و مدیریت گرما و فشارهای شدید، غیرعملی تلقی میشد. با این حال، پیشرفتهای اخیر درشبیهسازیهای محاسباتی،مواد مقاوم دربرابر حرارت، و تونلهای باد هایپرسونیک، این ایده را دوباره به کانون توجه آورده است.
سلطه چین در آسمان
در ماه گذشته دانشمندان چینی از آکادمی علوم چین اولین موتور ODE با سوخت RP-۳ را با موفقیت در تونل شوک JF-۱۲ آزمایش کردند. این موتور توانست امواج انفجاری مایل را بهصورت پایدار حفظ کند و به سرعت ماخ ۱۶ (حدود ۲۰ هزار کیلومتر بر ساعت) دست یابد. این آزمایش نشان داد که ODE میتواند نرخ احتراقی ۱۰۰۰ برابر سریعتر از اسکرمجتها داشته باشد. استفاده از یک برآمدگی پنج میلیمتری در دیواره محفظه احتراق برای ایجاد انفجار خودپایدار، یکی از نوآوریهای کلیدی چینیها بود. این فناوری برای کاربردهای نظامی (مانند موشکها و پهپادهای هایپرسونیک) و غیرنظامی (مانند هواپیماهای تجاری ماخ ۴) پتانسیل بالایی دارد.
این فناوری چه کاربردهایی دارد؟
ODE به دلیل ویژگیهای منحصربهفردش، در حوزههای بسیاری کاربرد گسترده دارد.
کاربرد دفاعی: موشکهای هایپرسونیک ODE میتواند موشکهایی با برد بلند و مانورپذیری بالا تولید کند، که برای ارتشها (مانند ارتش چین) مزیت استراتژیک ایجاد میکند.
پهپادهای هایپرسونیک: این فناوری امکان توسعه پهپادهای سریع و چابک برای شناسایی یا عملیات تهاجمی را فراهم میکند. همچنین این فناووری میتواند بمبافکنهایی با سرعت و برد بالا تولید کند.
فضایی: ODEهمچنین میتواند به دلیل کارایی بالا و وزن کم، در سیستمهای پرتاب فضایی استفاده شود. موتورهای ODE میتوانند برای ماموریتهای سریعتر به فضا استفاده شوند.
کاربردهای غیرنظامی: شرکتهایی مانند ونوس ایرواسپیس در حال توسعه هواپیماهایی با سرعت ماخ ۴ هستند که میتوانند زمان سفرهای بینقارهای را بهشدت کاهش دهند. ODE میتواند در آینده برای حملونقل بار یا مسافر با سرعتهای بالا استفاده شود.
چالشهای یک فناوری
با وجود پتانسیل بالای ODE، چندین چالش فنی و عملیاتی نیز وجود دارد. به عنوان مثال حفظ یک موج انفجاری پایدار در شرایط واقعی پرواز دشوار است، زیرا امواج ممکن است به سمت بالا (به سمت منبع سوخت) یا پایین (خروج از موتور) حرکت کنند. همچنین دما و فشار شدید ناشی از انفجارها نیاز به مواد پیشرفته و سیستمهای خنککننده پیچیده دارد. ترکیب سریع و یکنواخت سوخت و هوا در سرعتهای هایپرسونیک هم چالشبرانگیز است. استفاده از سوختهای مایع مانند RP-۳ این مشکل را پیچیدهتر میکند. البته که آزمایش و توسعه ODE نیازمند تونلهای باد پیشرفته و شبیهسازیهای گرانقیمت است. پیشرفتهای چین در این زمینه نگرانیهایی را در آمریکا و سایر کشورها ایجاد کرده و ممکن است به یک رقابت تسلیحاتی منجر شود.